Rënia njohëse është një proces gradual i uljes së funksioneve të trurit, i cili shpesh lidhet me plakjen.
Ajo përfshin probleme me kujtesën, përqendrimin, të menduarit dhe gjetjen e fjalëve të duhura.
Megjithatë, në disa raste, këto ndryshime mund të fillojnë më herët dhe të përparojnë me shpejtësi, duke sinjalizuar sëmundje serioze si Alzheimeri.
Një studim i publikuar në The Journal of Prevention of Alzheimer’s Disease ka zbuluar një lidhje të qartë mes zakoneve të gjumit dhe performancës njohëse, duke filluar që nga mosha 40-vjeçare.
Studiuesit ndoqën për 10 vjet 23 000 persona, të cilët plotësuan pyetësorë mbi stilin e jetesës dhe oraret e gjumit.
Qëllimi ishte të analizohej ndikimi i kronotipit, pra, nëse dikush është ‘person i mëngjesit’ apo ‘i mbrëmjes’.
U identifikuan disa kronotipe: mëngjesor, mesatar, mbrëmjesor dhe shumë mbrëmjesor. Paralelisht, studiuesit vlerësuan edhe funksionet njohëse të pjesëmarrësve, si organizimi mendor, kreativiteti vizual dhe përqendrimi.
U morën gjithashtu parasysh faktorë si cilësia e gjumit, aktiviteti fizik, përdorimi i alkoolit dhe duhanit.
Rezultatet treguan se personat që flenë vonë gjatë natës, zakonisht pas mesnatës, përjetojnë një rënie më të theksuar të funksioneve njohëse me kalimin e viteve.
Çdo orë shtesë vonesë në gjumë shoqërohet me një përkeqësim të matshëm në kujtesë, përqendrim dhe organizim mendor.
Këto efekte bëhen edhe më të theksuara me kalimin e moshës. Njerëzit që ndjekin një rutinë gjumi të vonuar priren gjithashtu të kenë zakone më pak të shëndetshme, cilësi më të dobët të gjumit, një stil jetese më sedentare dhe konsum më të lartë të alkoolit dhe duhanit, të gjitha këto faktorë që kontribuojnë në përshpejtimin e plakjes së trurit.