Në botë ka më shumë se 12,000 koka bërthamore (disa qindra janë të mjaftueshme për ta shkatërruar botën dhe për ta bërë atë të pabanueshme). Rekordin e mban Rusia (rreth 5,500) dhe Shtetet e Bashkuara (5,300). Në Evropë: Franca (290) dhe Britania e Madhe (225) kanë armët e tyre bërthamore, ndërsa afërsisht 100 kokat bërthamore të NATO-s janë të shpërndara midis Italisë (40), Turqisë, Gjermanisë, Belgjikës dhe Holandës (Greqia ka arritur të heqë armët bërthamore nga territori i saj). Pastaj duhet të numërojmë afërsisht 600 kokat bërthamore të Kinës, 170 të Pakistanit, 180 të Indisë, 90 të Izraelit dhe 45 të Koresë së Veriut (vendet e tjera nuk janë listuar zyrtarisht si vende që kanë ndonjë, por dosja e Iranit).
Nga këto shifra është e qartë se jetojmë në rrezik të vazhdueshëm bërthamor, por, duhet ta pranojmë, shpesh e harrojmë këtë. Duke ngushtuar fushën, mund të shohim se sa pajisje bërthamore ka në Itali dhe ku ndodhen ato (bazuar në të dhënat e ofruara nga NATO). Përafërsisht 40 kokat bërthamore taktike (bombat me lëshim) B61 modeli 3 dhe 4 të pranishme në Itali lëshohen nga avionë F-16 (ose avionë të ngjashëm). Ato janë të vendosura në bazat e Aviano dhe Ghedi. Këto janë koka luftarake me një fuqi prej dhjetëra kilotonësh, pak më shkatërruese se ato të lëshuara në Hiroshima dhe Nagasaki në vitin 1945, të cilat shkaktuan mbi 200 mijë vdekje në pak sekonda (ky vit shënon 80-vjetorin).
”Këto pajisje – shpjegon Francesco Forti, sekretar kombëtar i Unionit të Shkencëtarëve për Çarmatim dhe profesor i Fizikës në Universitetin e Pizës dhe në Institutin Kombëtar të Fizikës Bërthamore – mund të aktivizohen me një çelës të vetëm, domethënë, ato mund të lëshohen vetëm nga aeroplanë amerikanë, ose me një çelës të dyfishtë, domethënë, ato mund të ngarkohen në aeroplanë italianë”. Kokat e reja luftarake B61-12 që mund të lëshohen vetëm nga F35, të cilat po i blejmë në sasi të mëdha. Ata kanë mbërritur së fundmi në bazat italiane. I gjithë ky arsenal italian është pjesë e mburojës bërthamore të NATO-s, por menaxhohet drejtpërdrejt nga komandat amerikane”, tha ai.
Le të marrim rastin (një ngjarje që ishte e paimagjinueshme deri para disa vitesh, por që tani konsiderohet e mundur) që NATO ndryshon nga brenda: për shembull, që SHBA-të vendosin të mos jenë më sponsori i madh i sigurisë në Evropë dhe tërheqin kokat e tyre bërthamore nga kontinenti i vjetër…
“Në këtë rast, Macron mund të vendosë ta shtrijë mburojën e tij në të gjithë Evropën, një mundësi shqetësuese sepse në çdo rast do të ishte një garë e re bërthamore. Në fakt, sot shumica e kokave luftarake franceze janë të montuara në nëndetëse: domethënë, ato nuk janë armë ndërkontinentale. Parisi ka pak baza lëshimi në tokë dhe arsenali i tij aktual ka një funksion kryesisht parandalues. Nëse do të zgjerohej për të mbrojtur Evropën, riarmatimi drejt armëve më agresive do të ishte i pashmangshëm”, vijoi ai.
Për ne evropianët, fati i NATO-s mbetet themelor, të paktën për momentin: është Aleanca Atlantike që na garanton “ombrellën” kundër rrezikut bërthamor.
“Sigurisht, kjo është situata deri më tani. Dhe për momentin, Franca, e vetmja fuqi bërthamore me Britaninë e Madhe në kontinent, po shikon vetëm sigurinë e vet – shpjegon Antonio Missiroli, këshilltar i lartë në ISPI dhe profesor në Universitetin Johns Hopkins në Bolonjë – por është e qartë se nëse vendet e tjera të BE-së do të përfshiheshin, do të ishte në interes të Parisit të ndërhynte… pas idesë së lançuar nga Merz gjerman të zhvillohet një strategji parandalimi edhe me Londrën dhe Berlinin. Sigurisht, zhvendosja e armëve taktike në Bjellorusi, e njoftuar nga Moska, do t’i jepte më shumë peshë idesë së Parisit për të zhvendosur kokat bërthamore franceze në Poloni”.
Pamja e rrezikut është e shpërndarë mirë në të gjithë botën. Putin, Trump, Xi, por edhe Macron dhe Starmer (dhe të tjerë anembanë botës, nga Pakistani në Indi e deri në Iran) janë “zotërinjtë e butonit të kuq” të cilët, në krye të zinxhirit të komandës, mund të shkaktojnë përshkallëzim bërthamor dhe të sjellin terror në shtëpitë tona.
“Kina është ende prapa – vazhdon Missiroli – por po zhvillon intensivisht arsenalin e saj bërthamor. Megjithatë, duhet thënë se Pekini është jashtë çdo marrëveshjeje ndërkombëtare mbi armët bërthamore dhe për këtë arsye është i lirë të bëjë çfarë të dojë. “Fillimi i Ri” , e vetmja marrëveshje mbi kufizimin e kokave bërthamore që është ende në fuqi, ka të bëjë vetëm me SHBA-në dhe Rusinë: skadon vitin e ardhshëm dhe shpresohet që të rinovohet”.
Që nga bomba e Hiroshimës (6 gusht 1945, pra ky vit shënon 80 vjet që nga ajo tragjedi), shumë kriza politike janë kufizuar me rrezikun bërthamor. Por sot po zgjohemi nga një gjumë i gjatë që zgjati të paktën 40 vjet, gjatë të cilit ishim mjaft të sigurt (të paktën ne perëndimorët) se rruga e çarmatimit bërthamor do të vazhdonte me besim. Vite paqeje të futura në sirtar dhe gati për të fshirë pluhurin nga ato plane për përdorimin e arsenaleve bërthamore që në realitet janë përditësuar gjithmonë. Ku duhet të kërkojmë atëherë? Nga mund të vijë rreziku më i madh?
“Një tabu ka rënë – përfundon Forti – dhe tani janë shpallur kërcënime të qarta për përdorimin e armëve bërthamore (rasti i Putinit)”. Shkurt, rreziku i përshkallëzimit është shumë real. Merrni rastin e krizës kubaneze të vitit 1962: si Kennedy ashtu edhe Hrushovi ishin politikanë të zgjuar dhe, pavarësisht tensionit shumë të lartë, ata arritën një marrëveshje. Politikanët sot nuk janë të tillë: duket se udhëheqësit tanë po përpiqen të rrisin tensionin, jo ta ulin atë. A duan ata ta eksportojnë logjikën e tarifave në sferën bërthamore? “Fundi i botës është shumë afër”. ”Duhet thënë – përfundon Missiroli – se hyrja në lojë e raketave hipersonike e ka ndryshuar skenarin: më parë, me raketat konvencionale, deri në një orë ose më shumë mund të kalonte nga alarmi i një koke luftarake në fluturim deri në impaktin e mundshëm. Shkurt, kishte kohë për të vlerësuar dhe, nëse ishte e nevojshme, për të reaguar. Tani po flasim për disa minuta, nëse jo sekonda: strategjitë e mbrojtjes janë revolucionarizuar plotësisht”.